Bana son derece ilginç geldi, sanırım size de gelecektir. 1642 yılında Erzurum’da Müslüman nüfus ile gayrimüslim nüfus hemen hemen aynı orandaymış. Bunu ben değil Türk Tarih Kurumu’nca yayınlanan bir kitap diyor. Daha yeni de. 2014 yılında yayınlanmış. 1642 tarihli Erzurum eyaleti mufassal avarız defterinde okudum.. O zamanın adıyla zorunlu vergi defterinden.
Bu araştırmayı ve yayını yapanlar da Atatürk Üniversitesi’nden tarihçiler.. Prof. Dr. Mehmet İnbaşı, Yardımcı Doçent Doktor İbrahim Etem Çakır, Araştırma Görevlisi Selçuk Demir. Erzurum şehir merkezi ve köylerinde o yıl 1600 müslüman hane varken gayrimüslim hane sayısı da 1478 imiş. İlçeler içerisinde en fazla gayrimüslim barındıran hane ve nüfus itibariyle Pasinler ilçesi göze çarpıyor. O yıl yapılan kayıtlara göre Pasinler’de 417 müslüman hane bulunurken aynı ilçede gayrimüslim hane sayısı da 745. Tortum’da 444 müslüman hane, 140 da gayrimüslim hane bulunuyormuş. İspir’de 536 müslüman haneye karşılık 294 gayrimüslim hane bulunurken Hınıs’da 534 müslüman, 340 da gayrimüslim hane varmış. Bu ilçeler ile birlikte Erzurum genelinde toplamda 3331 gayrimüslim haneye karşılık 2997 gayrimüslim hanenin olduğu dikkat çekiyor.
Yıllar sonra bir arada..
Soner Kuşkay, Nihat Çağlar, Ednan Bayram.. Üçü de bir zamanlar birlikte aynı hastanede çalışmış Erzurumlu hekimler. Yıllar onları uzun süre ayrı bırakmış. Aynı yerde çalışırken bugün her biri de ayrı ayrı yerlerde görev yapıyorlar. Geçtiğimiz günlerde onları bir arada sohbet ederken gördüm. 3 eski hekim arkadaşı birbirlerini özlemiş buldum, saatlerce sohbet etti, eski günleri konuştu durdular. Biri göz, biri kulak burun boğaz, diğeri de kalp hastalıkları doktoru olan arkadaşlar, ‘’Bütün servis toplandık’’ der gibiydiler ve o eski günleri yaşadılar yeniden…
SEVDİĞİM BABA SÖZLER: Hayat bir roman değil, bir hikaye gibidir. Bu yüzden ne kadar uzun sürdüğü değil, ne kadar güzel olduğu önemlidir.. (Monteigne)
