6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile iş hayatına “çalışan temsilcisi” kavramı getirilmiştir. Bu kavram söz konusu kanunun 3 üncü maddesinde şu şekilde tanımlanmaktadır “Çalışan temsilcisi: İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışanı” ifade eder.
Bu kanun ile çalışanların görüşlerinin alınması ve katılımlarının sağlanması için işveren tarafından, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine bir takım imkânlar sağlar (Bunun için 6331 sayılı Kanunun 18 inci madedesine bakınız).
Ancak burada asıl önemli hususlar 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunun 20 nci maddesinde belirtilmektedir. Çünkü bu maddeye göre işyerinde çalışan eleman sayısına göre “çalışan temsilcisi” belirlenmezse işverenlere cezalar verilecektir.
Buna göre İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aşağıda belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir:
a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir.
b) Ellibir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki.
c) Yüzbir ile beşyüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç.
ç) Beşyüzbir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört.
d) Binbir ile ikibin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş.
e) İkibinbir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı.
Bu madde hükmüne göre birden fazla çalışan temsilcisinin bulunması durumunda baş temsilci, çalışan temsilcileri arasında yapılacak seçimle belirlenecektir.
Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir.
Bunun yanı sıra kanunda şu hükme yer verilmiştir “görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır”.
Ayrıca işyerinde yetkili sendika bulunması hâlinde, işyeri sendika temsilcileri çalışan temsilcisi olarak da görev yapar.
İşyerinde “çalışan temsilcisi” seçilmemesi halinde ise işverene para cezaları geliyor. Buna göre çalışan temsilcisi görevlendirmeyen işverenler hakkında 2013 yılında 1.078 TL idari para cezası uygulanacağını hatırlatmak gerekir.