Yeni bir öğretmenler günü daha kutlayıp, nutuklar çekeceğiz. Yaman öğretmen, kahraman öğretmen, fedakâr öğretmen deyip bir sürü siyasi nutuk dinleyeceğiz. Yapacağız, edeceğiz, biz çok şey yaptık diyecekler. Ancak yine asıl mesele olan öğretmen, öğrenci, eğitim ve öğretim laflar arasında kaybolup gidecek havanda su dövmüş olacağız.
Darulmuallim mektepleri 1847 yılında açıldıktan bir süre sonra yurt sathında öğretmenlerimiz artmaya başladı. 1865 yılında Erzurum Rüştiyesi açılınca ilk öğretmenleri Mustafa Yetim Efendi(Yetim Hoca), İbrahim Efendi bu görevi üstlendi. Yıllar ilerledikçe kasaba rüştiyelerine ve iptidai mekteplere yeni öğretmenler atandı. Askeri idadi, askeri rüştiye ve sivil idadi açılınca şehirdeki öğretmen sayısı hızla arttı.
Cumhuriyete gelindiğinde koca vilayette öğretmen sayısı 78 kadardı. Albayrak Mektebinde Süleyman Necati, Sıtkı Dursunoğlu, İsmet Paşa ilkokulunda Zeliha Faika Ünlüer bunlardan biriydi.
Zeliha hanım İzmir'in Yunanlılar tarafından işgalini protesto etmek amacıyla 15 Mayıs 1919'da kadınların katıldığı büyük bir miting düzenledi. İşgali kınayan bildiriye imza attı. Tam 40 yıl müdürlük yaptı. Asiye Hanım, Şadiye Hanım, Saadet Hanım, Lütfiye Hanım… Kuran-ı Kerim ve Din dersi öğretmeni Faruk Efendi, Nusret Efendi, Başmuallim Saime Hanım, Başmuallim Bahaddin Efendi, Mustafa Kâmî Efendi, Hafız Mustafa Efendi, Başmuallim Faik Efendi, Hafız Hamza Efendi, Başmuallim Mustafa Efendi, Mehmet Hilmi Efendi, Başmuallim Müştak Sıtkı Efendi, Hafız Ömer Duygun Efendi, Başmuallim Muhtar Bey…
Dumlupınar ve Gazi ilkokulunda uzun yıllar müdürlük yapan Sait Cordan, Kız Ortanın müdiresi Mahçure Sezer, İnönü İlkokulunun unutulmaz müdiresi Huriye Özkan, Hakkı Mezararkalı hocalarımız gibi pek çok öğretmenimiz görev yaptı ve gittiler.
Erzurum Lisesinde görev yapanlardan Cevat Dursunoğlu, Ahmet Somunoğlu, Murat Uras, Mehmet Müftügil, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Tahsin Leylioğlu, Abdurrahim Şerif Beygu, Selahaddin Bilge, Naci Erverdi, döneminde meşhur olmuş Fizo Baba olarak ünlenen Hüseyin Karagül, Vuslat Odçıkın, Ahmet Kumbasar, İzzet Deliçay…
Ünlü kültür tarihçimiz Bahattin Ögel, Remzi Oğuz Arık, Fizikçi Bahattin Örnekol, Tarihçi Tahsin Akgün, Selçuk Kantarcıoğlu, Osman Sargın, Saniye Önal, Raif Akbulut, Necip Çadırcı….
Gazi Ahmet Muhtar Paşa Ortaokulunun resim öğretmeni Fuat İğdebeli, İngilizce derslerine giren Avukat Sadrettin Haşıloğlu, Cılavuz Köy Enstitüsü Mezunu Halk Eğitim Müdürlüğü yapmış Hacı Horasan ve daha niceleri.......
Erkek Muallim Mektebi müdürü Cemal Gültekin, ‘Suyu Arayan Adam’ romanının yazarı Şevket Süreyya Aydemir, Yapı Sanat müdürleri Tahsin Leylioğlu, Bayram Gerni, Aşkale Lisesi Müdürü Sait Durmuşoğlu, Ömer Duygun İlkokulu Müdürü Zeki Kızıloğlu….
I. Maarif Şurasında Erzurum'u temsilen katılıp üç önerisini de kurula kabul ettiren Tevfik Yıldız, Tatbikat İlkokulu müdürü Başöğretmen Salim Turfan, İhsan Özden, Mesih İbrahimhakkıoğlu, Veyisefendi İlkokulu Başöğretmeni Cazim Gemalmaz gibi yüzlerce öğretmen fedakârca çalışıp eğitim ordusunun yılmaz neferleri oldular.
Hele köy öğretmenleri var ki, onların emeği, gayreti, fedakârlığı asla unutulamaz. Öğretmen okullarından mezun olup ellerinde tahta bavulla yerine göre yaya, at sırtında, kağnı arabası üzerinde yolu olmayan, okul binası olmayan, suyu, elektriği olmayan köylere gittiler. Köhne, yıkık dökük kalacak bir yerleri bile olmayan bu öğretmenler kısa zamanda köylüyle el ele verip okullar inşa ettiler. Fedakâr Anadolu köylüsü çocuğunu ahır sekisinden bozma tek odalı okullara gönderip okumalarını sağladılar.
Kış oldu mu yollar kapanır, öğretmenler 6 ay maaş bile alamazlardı. Gaz lambalarının verdiği ışıkla etraflarına ışık saçtılar. İşte bugün aydınlık bir Türkiye varsa o fedakâr öğretmenlerin eseri olduğu unutmayalım. Birileri çıkıp bakın ne varsa biz yaptık demeleri ne kadar yanlışsa, bugün geldiğimiz seviyenin fedakâr, cefakâr, yiğit öğretmenlerimizin alın terleri, göz nurları, beden ve zihin emekleri vardır. Bunların unutulmuş olması o kadar da yanlıştır.....!
Öğretmen okulları, Köy Enstitüleri, Eğitim Enstitüleri ve Yüksek Öğretmen Okullarından mezun olmuş, Türk Bayrağının dalgalandığı her yerde onurlu görev yapmış, öğretmenlerimizin ölenlerine rahmet, hayatta olanlarına sağlıklı günler dilerim.