Sıtma, sivrisinek ve su baskınları nedeniyle kurutulan göl, aşırı verimli bir ovaya dönüştü. Toprakta tuzlanma başlayınca verim düştü. Sonra bu gevşek zemin şehirleşmeye açılarak, binlerce bina dikildi. Bir de havaalanı yapıldı. Bahsettiğim yer, Kahramanmaraş merkezli depremlerde en çok yıkım ve can kaybının yaşandığı Hatay…
Erzurum, iki diri fay zonuna (Kırık) sahip bir şehir. Biri Palandöken dağları boyunca yani Palandöken ilçesinden geçen, diğeri de kent merkezinin güneydoğusundan, yani Yakutiye’nin içinden geçip kuzeydoğuya doğru ilerleyen fay. Jeoloji mühendislerinin raporu ve haritasıyla, ‘’Deprem hak, ilim gerçek’’ başlıklı yazımda anlatmıştım…
Sıradağlardan oluşan Palandöken, 3 bin 271 metre ile devasa yüksekliğe sahip bir dağ. Şehrin rakımı bin 850 metre olduğu için bu pek anlaşılmıyor. Sizce, bu dağların karı, eriyince nereye gidiyor? Tabi ki Erzurum ovasına… İyi ama nereden ve nasıl..? Erzurum ovasındaki Şükrü paşa semtinin çok verimli tarım toprağı olduğunu, 1938 yılında Atatürk’ün talimatıyla şehrin tohum ıslah istasyonu olduğunu da ‘’Toprak bizi çağırıyor’’ başlıklı yazımda aktarmıştım… Bir başka semt Dadaş kent’te ise 1-2 metreden su çıkıyor.
Yanılmıyorsam, 15-20 yıl önce şiddetli yağışın ardından Yenişehir’de, yine o yıllarda Taş mağazalarda yaşanan sel felaketini, 2018 yılında da Çaykara caddesindeki yol çökmesini hatırlıyor musunuz? ‘’Erzurum’un felaket dereleri’’ başlıklı yazımda da Çaykara ve Taş mağazaları derelerinin kapatıldığını, haritasıyla aktarmıştım. Ve demiştim ki; Su akar yatağını bulur.
Gölü kurutulup Amik ovasına çevrilen ve sonrada imara açılan Hatay ile dereleri kapatılıp, tohum ıslah istasyonu şehirleşmeye açılan Erzurum, ne kadar da birbirine benziyor değil mi? Uzmanlara göre; Hatay’da taban çöktü ve şehir aşağı düştü. Erzurum’a 107 kilometre uzaklıkta bulunan Bingöl Yedisu’da 7 ve üzerinde bir deprem bekleniyor. Ya Hatay ile aynı toprak yapısına sahip Erzurum’da çökerse..!
Maket ustası Doğan Hattatoğlu, 1800’lü yıllardaki Erzurum’un devasa maketini, tıpkısının aynısı olarak yapmıştı geçtiğimiz yıl. Maketi incelerseniz göreceksiniz ki, Erzurum kent merkezi irili ufaklı derelerden oluşuyor. Ve bu derelerin hepsi kapalı ve her tarafı da çok katlı binalarla dolu.
Daha ne diyeyim. Her şey ortada. Endişelensek mi..?
Anlayamadığım şu bilgiler şehri yönetenlere şehirde yaşayanlara ulaşmıyor mu hiç haberleri yok mu?