Siyaset; bilimdir, sanattır ve bilgeliktir.
En iyi siyasetçi/insan kendini yönetmesini bilendir.
Gelişmiş insan topluluğu: erdemli devleti kurarak vatandaşını eğiten ve yöneten topluluktur.
En iyi siyasetçi/insan kendini yönetmesini bilendir.
Gelişmiş insan topluluğu: erdemli devleti kurarak vatandaşını eğiten ve yöneten topluluktur.
İnsan, devlet kurmaya kabiliyetli ve yetenekli bir yapıda yaratılmış bir varlıktır.
Bu yeti ve yeteneğinden dolayı insan, devlet kuran siyasi bir varlıktır.
Devletin varlık şartı da, insanın bu yeti ve yeteneğine dayanır.
İnsan doğal olarak değil, düşünme ve irade sayesinde düşünen bir varlık olduğu için kendinden başka olurlu varlıklara ve insan araç olamaz.
Çünkü insan, bizatihi amaç bir varlıktır.
İnsanın amaç bir varlık oluşunu korumanın en sağlam dayanağı devlettir.
Devlet, insan için bir araçtır.
Erdemli devletin amacı: insanın araç bir varlık olmamasını ve insanın amaç bir varlık olarak kalmasını sağlamaktır.
Devlet bu amaçla kendini sınırlandırdığı zaman, bu amacını aşamaz.
İnsanı amaç bir varlık kabul eden devlet, insanının ezilmesine, hak ve hukukunun yenmesine, bunalımlar yaşamasına göz yummaz.
İnsan insanın kurduysa, kurda kuzu teslim edilmemelidir. Vatandaşının hakları, hukukun güvencesinde olmalıdır.
En gelişmiş devlet: insan haklarını en öncelikli kılan ve bu amaca hizmet eden devlettir.
Erdemli devlet: bir şahsın, bir zümrenin, bir inanç topluluğunun ya da bir ideolojiye sahip grubun hak ve hukukunu gözeten değil, hukukun üstünlüğünü gözeten devlettir.
Yine, kendini hukukla sınırlandırmayı amaç edinen devlettir.
Devletin siyasetini, felsefesini, hukukunu, ahlakını, ekonomisini, sanatını, sağlığını ve mimarisini velhasıl hemen her şeyini oluşturan unsurların varlığı, insan için bir araçtır. Bu unsurları icra eden insan, İNSANIN AMAÇ BİR VARLIK OLDUĞUNU ve bu amacın korunması için DEVLETİN BİR ARAÇ OLDUĞUNU bilerek düşünce üretmeli ve fiilde bulunmalıdır.
Devletin ister atanmışı, ister seçilmişi ya da sade vatandaşı olan herkes; devletin bu amaç için yaşamasına, erdemli olmasına titizlikle özen göstermelidir.
İnsan devlete bu amacı yükleyince, toplumun ortak amacı da gerçekleşmiş olur. Bu amacın dışına çıkan devlet, insanı araç durumuna getirerek ona istediği hukuksuzluğu yapar ya da yaptırır.
O halde:
Devletin töresi olmalıdır.
Anayasayla, kanunla kendini tanımlamalıdır.
Erkler arasında kuvvetler ayrılığı ilkesine sadık kalmalıdır.
Tıpkı, bedenimizdeki her organ, kendi vazife ve sorumluluğunu yerine getirerek ve aynı zamanda da bedenin ortak amacına hizmet ederek çalıştığı gibi, erkler de kendi arasında bir birine üstünlük sağlamadan, devletin amacına uygun olarak ahenk ve uyum içerisinde çalışmalıdır.
Yasama, yürütme ve yargıdan oluşan erkler denetlenmelidir.
Orhun Kitabelerinde yer alan Türk kağanın sözleri iyice okunup yüreklerde sindirilmelidir: "Çıplak budunu/halkı elbiseli, fakir budunu zengin ettim. Az halkı çok ettim, dört taraftaki milletleri hep barışsever ettim, düşmansız kağanım… Ben hiçbir zaman zengin bir halka hakan olmadım. Ben, karnı aç, üstü çıplak, düşkün ve sefil bir halka hakan oldum.. Halkımızı su ve ateş (gibi birbirine düşman) kılmadım.. İline ve kağanına sadık olanlara iyi davrandım. Dört bir bucakta yaşayan halkı barışa mecbur ettim ve onları düşman kılmadım. ( Bu yüzden) onların hepsi bana itaat ettiler."
