(Hemingway’dan mesaj var!)
Toplumları oluşturan fertlerin dünyada rahat edebilmelerinin belki de ilk şartı eğitimdir. (Düşünme şekli veya bakış açısı). İnsanların kendi içinde bulundukları durumda kendilerine zarar vermeyecek durum değerlendirmelerini yapmaları eğitimle oluşturulabilecek düşünme şekilleridir.
Hemingway, “Çanlar Kimin İçin Çalıyor” romanındaki kahramanına birçok defa durum değerlendirmesi yaptırıyor. Harika!
Roman’ın kahramanı akşam çeşitli insanlarla yaptığı sert ve sonuçsuz tartışmalardan sonra kendisini değerlendiriyor; boş tartışmalara girdim, girmeyecektim diyor; mesela!
Bazı ortamlarda herhangi bir konuda yapılan tartışmalar hemen taraftarlar bularak kırgınlıklarla bitecek sonuçlara ulaşabiliyor; defalarca şahit olmuşuzdur! Bu konuların başında siyaset ve din gelmektedir.
Bilmem ki herhangi bir tartışmadan sonra ortamdakilerin yüzde kaçı kendisi için bir durum değerlendirmesi yaparak keşke bu konuya girmeseydim, keşke kendimi kaptırmasaydım diye kendini değerlendirir?
Aslında ortamlardaki tartışma konuları çoğu zaman bir bilgiden kaynaklanmıyor, daha çok başkalarının fikirleri üzerinden tartışılıyor! Ortamdakilerin bir çoğusu da başkalarının söylemlerini dikte ederek ortama katılıyor.
Tartışma ortamları ciddi bir anafor oluşturur! Kendisini bu şiddetli akıntıya kaptırmayan; kahraman! Bağırmayan, dinleyen, kendi fikrini ortaya koyan, bilgisini ortaya koyan kişiler kendine ve kimseye zarar vermek istemeyen sosyal insan!
Hemingway’ın roman kahramanı başka bir şey daha yapıyor! En umutsuz bir durumda kendisini üzecek, kederlere sevk edebilecek fikirlerden sıyrılabiliyor. Mesela ölümünü bekleyen kahraman sevgilisi için o artık gitti, bunu düşünmenin anlamı yok diye düşünebiliyor. Veya ölüm hakkında kendisine mantıklı telkinlerde bulunabiliyor ve bundan sonra hiç olmazsa davası için fayda sağlayacak işler düşünmeye başlayabiliyor. Bu düşünce şekilleri kendisine psikolojik destek veriyor ve ruhuna zarar vermeyecek duygulara girmesini sağlıyor!
Ve bir köylü cahil militanın özgürlük aşkı! Başkalarının fikirlerini söyleyebilmeleri için savaşması; müthiş!
Bu romanı oldukça gençken okumuştum; şimdi daha farklı bakış açısı ve tecrübelerimle okudum; anladıklarım aynı şeyler değilmiş; itiraf ediyorum!
Aristoteles tarafından Milattan önce 4. yüzyılda söylenmiş ve halen geçerli güzel bir söz...
Sevdiklerinizle siyaset yapmayınız.
Zira; siyaset dostlukları zedeler.
Siyasetçiler yollarına devam ederken;
Siz dostlarınızı yitirdiğinizle kalırsınız.