9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'in, tedavi gördüğü hastanede bugün saat 02.05'te solunum yolu enfeksiyonu ve kalp yetmezliği nedeniyle hayatını kaybettiği bildirildi.
Türkiye Cumhuriyeti'nin 9. Cumhurbaşkanı, 40 yılı aşkın siyasi hayatında kendi deyimiyle "altı kez gittiği başbakanlığa yedi kez gelen" parti lideri, Devlet Su İşleri'nin "barajlar kralı" lakaplı inşaat mühendisi genel müdürü, Türk siyasetinin fötr şapkalı "baba"sı Süleyman Demirel, 91 yaşında hayatını kaybetti.
Süleyman Demirel, saat 02.05'te solunum yolu enfeksiyonu ve kalp yetmezliği nedeniyle, tedavi olduğu Özel Ankara Güven Hastanesi'nde yaşamını yitirdi.
Demirel, Isparta'nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy'de "Paşa Dayı" Yahya Bey ile Ümmühan Hanım'ın ikinci çocuğu olarak 1 Kasım 1924 yılında doğdu. İlköğrenimini 1930-35 yıllarında doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyon'da bitirdi. Afyon Lisesi'nden 1941 yılında mezun olan Demirel, daha sonraki yıllarda İstanbul Teknik Üniversitesi adını alacak olan Mühendis Mektebi sınavlarını kazandı.
İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi'nden 1949'da mezun olan Demirel, aynı yıl Elektrik İşleri Etüd İdaresinde göreve başladı. Sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak üzere ABD'ye gönderilen Demirel, yurda dönmesinin ardından, kendisine "barajlar kralı" unvanını getirecek Devlet Su İşleri'ne atandı. Barajlar Dairesi başkanlığından sonra 1955'te Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü'ne getirilen Demirel, genel müdür olarak, çok sayıda baraj ve sulama projesini hayata geçirdi. Eisenhower Vakfı'nın bursiyerini alarak bir kez daha ABD'ye giden Demirel, askerlik görevi için 1960'ta genel müdürlükten ayrıldı.
27 Mayıs'tan sonra bir süre serbest mühendislik ve müteahhitlik yapan Demirel, ODTÜ'de öğretim görevlisi olarak çalıştı. Boğaz Köprüsü'nün ilk projesini hazırlayan ABD'nin uluslararası mühendislik ve müteahhitlik firması Morrison Knudsen Inc.'in Türkiye temsilciliğini üstlenen Demirel, bu görevinden dolayı bir dönem "Morrison Süleyman" olarak da anıldı.
SÜLEYMAN DEMİREL KİMDİR?
Türkiye’nin 9’uncu cumhurbaşkanı olan Süleyman Demirel, hayatını siyasete adayan bir politikacıydı. Isparta'nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy'de doğan Demirel, ilköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi Isparta ve Afyon'da bitirdi. 1949 yılında ise İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’ni kazandı ve bu bölümden mezun oldu. Aynı yıl Elektrik İşleri Etüd İdaresi'nde göreve başladı. 1949-1950 ve 1954-1955 yılları arasında Amerika’ya giderek, barajlar, sulama ve elektrifikasyon konularında ihtisas yaptı. Amerika’daki eğitimlerinin ardından 1954 yılında Barajlar Dairesi Başkanı, 1955 yılında da Devlet Su İşleri Genel Müdürü oldu. 1962-1964 yılları arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı. Aynı yıllarda Orta Doğu Teknik Üniversitesi'nde su mühendisliği konusunda dersler de verdi.
“Şapkamı alır giderim” deyip istifa etti
Süleyman Demirel, siyasi yaşamına ise 1962 yılında Adalet Partisi Genel İdare Kurulu üyeliği ile başladı. 20 Mayıs 1963 ayaklanması sırasında ise “Şapkamı alıp giderim” diyerek partideki görevinden istifa etti ve Amerikan Morrison firmasının Türkiye temsilcisi olarak, parti başkanı Emekli Orgeneral Ragıp Gümüşpala vefat edene kadar müteahhitlik yaptı. 28 Kasım 1964 tarihinde Adalet Partisi’nin genel başkan seçilmesinin ardından, 1965 tarihleri arasında görev yapan koalisyon hükümetinde meclis dışından Başbakan Yardımcısı olarak görev aldı.
Tek başına iktidar oldu
Aktif bir siyasi yaşamı olan ve Adalet Partisi’nin başında olan Süleyman Demirel, 10 Ekim 1965’te yapılan genel seçimlerde yüzde 52 oy alarak tek başına iktidar oldu. Aynı zamanda Isparta Milletvekili olarak da parlamentoya girdi ve Türkiye’nin 12’nci başbakanı olarak hükümetini kurdu. 4 yıllık hükümetinde Süleyman Demirel, 68 öğrenci olaylarıyla karşılayarak, zorlu bir siyasi sürece de girdi.
İkinci kez tek başına hükümet kurdu
Süleyman Demirel, 1969 yılında gerçekleştirilen genel seçimlerde yine tek başına iktidar oldu. Ancak geçmiş seçimde elde ettiği yüzde 52’lik oy, bu kez yüzde 48’e gerilemişti. 68 öğrenci olaylarıyla sarsılan ilk Demirel hükümeti, ikinci dönemde de olayların önüne geçemedi. Bu dönemde eski Demokrat Parti mensuplarının siyasi haklarının iadesi sorunu nedeniyle Celal Bayar çevresindeki Adalet Partisi milletvekilleri istifa ederek, 1970 yılında Demokratik Parti’yi kurdular.
12 Mart muhtırasıyla gelen darbe
Demirel, Demokrat Parti’nin kurulmasını kullanan Milli Demokratik Devrimciler, 9 Mart 1971 darbe teşebbüsüne kalkışınca 1971 yılında 12 Mart muhtırası ile askeri darbe yapıldı. Türkiye’nin karışması ile birlikte Demirel, istifa etmek durumunda kaldı ve yerine de Nihat Erim hükümeti kuruldu.
1973 seçimlerinde tekrar başbakan oldu
1973 yılında yapılan seçimlerde, Demirel’in en büyük siyasi rakibi olan Bülent Ecevit’in liderliğindeki CHP, Demirel’in AP’sinden daha çok oy aldı. 1975 yılında kurulan birinci Milliyetçi Cephe hükümetinde, “AP-MSP-MHP-CGP” olmak üzere dört partinin koalisyonuyla tekrar başbakan koltuğuna oturdu. 1977 seçimlerinde de en çok oyu alan parti CHP olduğu halde hiç bir parti tek başına hükümet kuramıyordu. 1977 yılında kurulan ikinci MC hükümetinde, “AP-MHP-MSP” koalisyonunda başbakanlık yaptı. Güneş Motel Olayı diye adlandırılan operasyonla CHP, Adalet Partisinden seçilen 13 milletvekilini bakanlık vaadiyle transfer ettikten sonra 2’nci MC düştü.
Ecevit güven kaybetti, Demirel geri geldi
Bülent Ecevit, 1978 yılında ise tek başına iktidar oldu ve AP’den transfer edilen milletvekillerinin çoğuna bakanlık verdi. Ambargonun getirdiği sıkıntılar, enflasyon ve bir kısmı Türk Gladio’su tarafından organize edilen anarşik olaylar, Ecevit iktidarının halkın nezdinde güvenini kaybetmesine neden oldu. 1979 ara seçimlerinde devrimci grupların da boykot etmesiyle Demirel, tek başına iktidar oldu.
7 yıl siyaset yasağı aldı
1975, 1977 ve 1979 yıllarında 3 defa koalisyon hükümeti kuran Süleyman Demirel, 12 Eylül darbesinden sonra bir Zincirbozan askeri tesislerinde tutuklu olarak kaldı. 1980-1987 yılları arasında ise siyaset yasağı aldı. 6 Eylül 1987’de yapılan halk oylaması ile siyasi yasaklar kaldırıldı ve 24 Eylül 1987 tarihinde, Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığı’na seçildi.
Yasaklı yıllardan sonra tekrar TBMM’ye girdi
Siyasetten uzun süre uzak durmak zorunda kalan Süleyman Demirel, 29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak tekrar TBMM’ne girdi. 20 Ekim 1991 tarihinde yapılan genel seçimler sonrasında da, DYP ile Sosyal Demokrat Halkçı Parti’nin bir araya gelerek koalisyon kurduğu 49’uncu T.C. Hükümeti’nde Başbakan olarak görev aldı.
Türkiye’nin 9’uncu cumhurbaşkanı seçildi
Siyasi yaşamının her dakikası hareketli geçen ve birçok olaya tanıklık eden Süleyman Demirel, 16 Mayıs 1993 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Türkiye’nin 9’uncu Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Cumhurbaşkanlığı sırasında 1997 yılında gelişen 28 Şubat sürecinde Postmodern darbe yapıldı. Bu süreçte, Başbakanlıktan istifa eden Necmettin Erbakan’ın yerine, arkasında TBMM çoğunluğu olan DYP lideri Tansu Çiller’i değil, Anavatan Partisi Başkanı Mesut Yılmaz’ı Başbakan tayin etti, sonra da bu hükümetin güvenoyu alabilmesi için bir grup DYP milletvekilini partilerinden koparttı. 2000 yılında gelindiğinde de Süleyman Demirel cumhurbaşkanlığı görevini Ahmet Necdet Sezer’e devretti.
Türkiye’nin ‘baba’sı
Siyasi olaylarla dolu bir yaşam geçiren Süleyman Demirel’e birçok lakapta takıldı. Bu lakaplar arasında “Su müdürü, barajlar kralı, Morisson Süleyman, çoban sülü, şapka, bir bilen, Zenit Süleyman ve baba yer alıyor.”
Önemli ödülleri
28 Ekim 1993-Polonya Beyaz Kartal Nişanı,
7 Temmuz 1994-Hırvatistan Kral Tomislav Grand Madalyası,
7 Ekim 1996-İtalya Liyakat Nişanı,
1997-Estonya Terra Mariana Haç Nişanı,
1999-Romanya Romanya Yıldız Nişanı,
1999-Gürcistan Altın Post,
6 Nisan 2000-Almanya Liyakat Nişanı. Editör
Son Güncelleme: 18.06.2015 09:36
