Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Besim Yıldırım, alışılmışın dışında yayın politikası ve 12 yıllık geçmişi ile aylık Fırfırik Dergisi’ni ele alarak makale konusu haline getirdi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensitüsü Dergisi’nde yayımlanan makale, büyük ilgi görüyor.
Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Besim Yıldırım, Erzurum’un asi çocuğu Fırfırik Dergisi’ni makale konusu haline getirdi. Daha öncede aynı şekilde çalışmalara imza atmış olan Yıldırım, son makalesi ile Erzurum’un değişen siyasi ve sosyal yapısını gözler önüne serdi.
Derginin geçmişte mizah üzerinden şehrin ekonomik, sosyal ve politik sorunlarını çok iyi bir şekilde irdeleyerek espri ve gerçek dışı kişiler aracılığı ile gözler önüne serdiğine dikkat çeken Yıldırım, Fırfırik’in günümüzde sadece güldürü amaçlı yayın hayatına devam ettiğini belirtti. Mizahın sadece güldürüden ibaret olmadığını aktaran Yıldırım, “Mizahın toplumsal eleştiriyi içinde barındıran önemli bir işlevi vardır. Bu açıdan mizah, gülme ve güldürmeden farklı bir uğraştır ve halkı dogmatizmden, cehaletten ve salt itaatten arındırma amacını taşımaktadır. Bu anlamda Fırfırik bunu geçmişte çok iyi başarmıştı. Günümüzde ise bir takım baskılar nedeniyle gerçek mizahi ruhunu kaybetti” dedi.
Fırfırik’in makale konusu olma yolundaki hikayesini anlatan Yıldırım, “Fırfırik daha öncede dikkatimi çeken bir dergiydi. 2003 yılından itibaren yayımlanan bir dergi. Erzurum insanı mizahi duyguları gelişmiş, espriyi kaldıran bir yapıya sahiptir. Fırfırik bunu resmiyete, kağıda döken bir çalışma olarak dikkatimi çekti. Ben zaten Fırfırik’i ilk okumaya başladığımda Ankara’daydım. Bu nedenle Erzurum ile ilgili bir şeyler bulmak için Fırfırik’i okuyordum, gülüyordum. Espriler insanı eğlendiriyordu. Sonra Fırfırik’in aslında Doğu coğrafyasında çok önemli bir işlev gördüğünü fark ettim. Acı gerçekleri insanlara sunuyordu. Muhalefet kültürünün tam olarak yerleşmediği, buna müsait olmayan bir toplumda işte Fırfırik gibi bir mizah dergisi ortaya çıkıyor. Şimdi mizah diyince insanların aklına gülmek geliyor. Aslında mizah gülmeden ibaret bir şey değil. Mizahın içerisinde eleştiri var. Eğer eleştiriden yoksun bir mizahtan bahsediyorsak o güldürüdür. Mizahta eleştiri, ironi, bir şeyleri düzeltmek kaygısı vardır. Sorunu olan bir kişiyi, bir yeri mizah yoluyla düzeltmeye çalışmak. Bunu Fırfırik Dergisi’nde gördüm ve işlemek istedim” şeklinde konuştu.
“FIRFIRİK HAKKINDA”
Fırfırik Dergisi hakkında bilgiler veren Yrd. Doç. Dr. Yıldırım “Fırfırik Dergisi 18 Şubat 2003’te haftalık olarak, 430 mm×280 mm ebatlarında tabloid formatta yayına başlamış ve Temmuz 2015 tarihine kadar aralıklı olarak 327 sayı çıkmıştır. 318 sayıdan sonra ise aylık çıkmaya başlamıştır. Sahibi ve yazı işleri müdürü Erzurum yerel basının duayenlerinden biri olarak kabul edilen ve gazetecilikten emekli olan Vedat Refayeli’dir. Refayeli aynı zamanda dergideki tek çizerdir ve dergideki karikatürler onun kaleminde çıkmıştır. Genel Yayın Yönetmeni ise yine bölgenin yerel gazetecilerinden Selahattin Şener’dir. Metin yazmadan tasarıma kadar dergi, her yönüyle bu iki ismin yanında eski gazeteci ve Erzurum esnaflarından Zafer Taş’ın çabalarıyla yayına hazırlanmaktadır. Diğer yandan dergi, mütevazi kadrosuyla kendi yağında kavrulan ve herhangi bir siyasi ve ekonomik kuruluşun desteği olmadan çıkmaktadır. Bu yönüyle doğrudan ekonomik bir bağımlılığı olmadığı söylenebilir. Haftalık yayınlanan dergi ilk olarak Çarşamba günleri çıkmış (nadir de olsa Pazartesi, Perşembe günleri de çıkmış) ancak ilerleyen sayılarda da Cuma günleri çıkmaya başlamıştır. Dergi, her sayısında genel olarak gündeme alınan konuyu kapak sayfasında yaklaşık tam sayfa vermektedir. İç sayfalarda da yine zamanın gündemine göre kısa metinler, konuşma baloncuklarıyla desteklenmiş fotoğraf ve çizgi karikatürlerin yanı sıra ‘Muhalefet Vedat’, ‘Kıstik Muaammer’, ‘En Entelektüel’, ‘Fizo Dayı’, ‘Mülayim Kendinden Geçti’, ‘Baldodak Heyro’, ‘Colombo Orhan’, ‘Nevriye Eze Dert Dinlir’, ‘Farfaruk Abi’den Bumbalar/inciler’ ve ‘Beleş Memmet’ gibi köşeler yer almıştır. Farfaruk Abi dışında diğer köşe tiplemelerin hepsi hayalidir ve dergi sahibinin kaleminden çıkan tiplemelerdir. Ancak ilerleyen dönemlerde ‘En Entelektüel’, ‘Muhalefet Vedat Yazarlıyor’, ‘Kıstik Muammer’ gibi seri yazılar ortadan kaybolmuştur” ifadelerini kullandı.
Atatürk Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Besim Yıldırım, Erzurum’un asi çocuğu Fırfırik Dergisi’ni makale konusu haline getirdi. Daha öncede aynı şekilde çalışmalara imza atmış olan Yıldırım, son makalesi ile Erzurum’un değişen siyasi ve sosyal yapısını gözler önüne serdi.
Derginin geçmişte mizah üzerinden şehrin ekonomik, sosyal ve politik sorunlarını çok iyi bir şekilde irdeleyerek espri ve gerçek dışı kişiler aracılığı ile gözler önüne serdiğine dikkat çeken Yıldırım, Fırfırik’in günümüzde sadece güldürü amaçlı yayın hayatına devam ettiğini belirtti. Mizahın sadece güldürüden ibaret olmadığını aktaran Yıldırım, “Mizahın toplumsal eleştiriyi içinde barındıran önemli bir işlevi vardır. Bu açıdan mizah, gülme ve güldürmeden farklı bir uğraştır ve halkı dogmatizmden, cehaletten ve salt itaatten arındırma amacını taşımaktadır. Bu anlamda Fırfırik bunu geçmişte çok iyi başarmıştı. Günümüzde ise bir takım baskılar nedeniyle gerçek mizahi ruhunu kaybetti” dedi.
Fırfırik’in makale konusu olma yolundaki hikayesini anlatan Yıldırım, “Fırfırik daha öncede dikkatimi çeken bir dergiydi. 2003 yılından itibaren yayımlanan bir dergi. Erzurum insanı mizahi duyguları gelişmiş, espriyi kaldıran bir yapıya sahiptir. Fırfırik bunu resmiyete, kağıda döken bir çalışma olarak dikkatimi çekti. Ben zaten Fırfırik’i ilk okumaya başladığımda Ankara’daydım. Bu nedenle Erzurum ile ilgili bir şeyler bulmak için Fırfırik’i okuyordum, gülüyordum. Espriler insanı eğlendiriyordu. Sonra Fırfırik’in aslında Doğu coğrafyasında çok önemli bir işlev gördüğünü fark ettim. Acı gerçekleri insanlara sunuyordu. Muhalefet kültürünün tam olarak yerleşmediği, buna müsait olmayan bir toplumda işte Fırfırik gibi bir mizah dergisi ortaya çıkıyor. Şimdi mizah diyince insanların aklına gülmek geliyor. Aslında mizah gülmeden ibaret bir şey değil. Mizahın içerisinde eleştiri var. Eğer eleştiriden yoksun bir mizahtan bahsediyorsak o güldürüdür. Mizahta eleştiri, ironi, bir şeyleri düzeltmek kaygısı vardır. Sorunu olan bir kişiyi, bir yeri mizah yoluyla düzeltmeye çalışmak. Bunu Fırfırik Dergisi’nde gördüm ve işlemek istedim” şeklinde konuştu.
“FIRFIRİK HAKKINDA”
Fırfırik Dergisi hakkında bilgiler veren Yrd. Doç. Dr. Yıldırım “Fırfırik Dergisi 18 Şubat 2003’te haftalık olarak, 430 mm×280 mm ebatlarında tabloid formatta yayına başlamış ve Temmuz 2015 tarihine kadar aralıklı olarak 327 sayı çıkmıştır. 318 sayıdan sonra ise aylık çıkmaya başlamıştır. Sahibi ve yazı işleri müdürü Erzurum yerel basının duayenlerinden biri olarak kabul edilen ve gazetecilikten emekli olan Vedat Refayeli’dir. Refayeli aynı zamanda dergideki tek çizerdir ve dergideki karikatürler onun kaleminde çıkmıştır. Genel Yayın Yönetmeni ise yine bölgenin yerel gazetecilerinden Selahattin Şener’dir. Metin yazmadan tasarıma kadar dergi, her yönüyle bu iki ismin yanında eski gazeteci ve Erzurum esnaflarından Zafer Taş’ın çabalarıyla yayına hazırlanmaktadır. Diğer yandan dergi, mütevazi kadrosuyla kendi yağında kavrulan ve herhangi bir siyasi ve ekonomik kuruluşun desteği olmadan çıkmaktadır. Bu yönüyle doğrudan ekonomik bir bağımlılığı olmadığı söylenebilir. Haftalık yayınlanan dergi ilk olarak Çarşamba günleri çıkmış (nadir de olsa Pazartesi, Perşembe günleri de çıkmış) ancak ilerleyen sayılarda da Cuma günleri çıkmaya başlamıştır. Dergi, her sayısında genel olarak gündeme alınan konuyu kapak sayfasında yaklaşık tam sayfa vermektedir. İç sayfalarda da yine zamanın gündemine göre kısa metinler, konuşma baloncuklarıyla desteklenmiş fotoğraf ve çizgi karikatürlerin yanı sıra ‘Muhalefet Vedat’, ‘Kıstik Muaammer’, ‘En Entelektüel’, ‘Fizo Dayı’, ‘Mülayim Kendinden Geçti’, ‘Baldodak Heyro’, ‘Colombo Orhan’, ‘Nevriye Eze Dert Dinlir’, ‘Farfaruk Abi’den Bumbalar/inciler’ ve ‘Beleş Memmet’ gibi köşeler yer almıştır. Farfaruk Abi dışında diğer köşe tiplemelerin hepsi hayalidir ve dergi sahibinin kaleminden çıkan tiplemelerdir. Ancak ilerleyen dönemlerde ‘En Entelektüel’, ‘Muhalefet Vedat Yazarlıyor’, ‘Kıstik Muammer’ gibi seri yazılar ortadan kaybolmuştur” ifadelerini kullandı.
Editör
