Bilindiği gibi pek çok kanunda, istisna, tarife, oran, miktar yahut tutarların endekslenmesinde yeniden değerleme oranının kullanılıyor olması sebebi ile Kanunda, Maliye Bakanlığının her yıl yeniden değerleme oranını belirleyerek ilan etmesine ilişkin düzenleme korunmuştur.
Kanuna göre yeniden değerleme oranı, yeniden değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dahil) bir önceki yılın aynı dönemine göre Türkiye İstatistik Kurumunun Üretici Fiyatları Genel Endeksinde (ÜFE) meydana gelen ortalama fiyat artış oranıdır.
2014 yılı yeniden değerleme oranı bu hesaba göre % 3,93’tür. Bu oran Maliye Bakanlığınca 19 Kasım 2013 Tarihli ve 28826 Sayılı Resmi Gazete’ de Yayımlanmış ve 430 seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de duyurulmuştur.
Peki “Ne işe yarar bu oran?” ...
Kullandığımız araçların Vergisi, oturduğumuz konutların Emlak Vergisi, Çöp Vergisi, Harçlar, Veraset ve İntikal Vergisinde İstisnalar, Özel Usulsüzlük cezaları ve daha neler yok ki... Hepsi yeniden değerleme oranı esas alınarak yarısı, bir katı ya da yüzde 50 fazlası olarak kanunen artırılmaktadır.
Söz konusu oran pek çok vergi, bazen istisna, harç, ceza, görevli mahkeme belirlenmesinde 2014’de yapılacak artış oranını ifade etmektedir. Bu oran bazı önemli düzenlemeleri etkileyecektir.
Örneğin, konut kira gelirlerine uygulanan istisna tutarı ile işyerinde yemek vermeyerek ücretlilerine yemek bedeli ödeyen işverenlerin bu bedellerden ücretten istisna tutacakları tutar 2014’de % 3,93 oranında artacaktır.
Ayrıca Gelir vergisi tarifesinin gelir dilim tutarları da % 3,93 oranında artacaktır.
Veraset ve İntikal Vergisinde istisnalarla birlikte matrah dilim tutarları da % 3,93 oranında artacaktır. Yani 2014 yılında evlatlıklarda dahil füruğa ve eşe intikal eden miras hisselerinde, mirasçı başına artış söz konusu olacaktır.
Motorlu araç sahiplerince ödenecek motorlu taşıtlar vergisi ve maktu damga vergisi tutarları da % 3,93 oranında artacaktır. Pasaport, Ehliyet, yargı harcı gibi maktu olarak belirlenmiş pek çok harç tutarı de % 3,93 oranında artacaktır.
Bunların yanı sıra Vergi Usul kanununda yer alan pek çok had veya tutar da yeniden değerleme oranından etkilenmektedir. Mesela biz tüketicilere yapılan satışlarda fatura yerine yazar kasa fişi veya perakende satış fişi verebilme sınırı da % 3,93 artış gösterecektir.
Yalnızca vergi ve benzerlerinde değil bunların cezalarında da % 3,93’lük bir artış söz konusu olacaktır.
Vergi Usul Kanununda maktu tutar olarak belirlenmiş cezalar da artıyor. Belge düzenlememe, vermeme veya almama, defterlere kanunla belirlenen sürelerde kayıt yapmama, adres değişikliğini süresinde bildirmeme, vergi kimlik numarası kullanmama, ikaza rağmen aracı durdurmama, muhasebe standartlarına uymama ve daha pek çok suçun cezası 2014 yılında % 3,93 zamlı olarak alınacaktır.
Pek çok kişiyi ilgilendiren Emlâk Vergisi Kanununda matrahın hesabında vergi değerlerinin her yıl yeniden değerleme oranının yarısı kadar artırılarak uygulanması öngörülmüştür. Bu nedenle 2014 yılında emlâk vergisinin hesabına esas vergi değerleri de bu oran kadar yükseltilecektir. Vergi oranında bir değişiklik yapılmadığına göre, emlâk vergilerinin 2014 yılında % 3,93 zamlı ödenecektir.
Yeniden değerleme oranı, vergi mevzuatındaki düzenlemelerin dışındaki bir takın uygulamaları da etkilemektedir.
Mesela trafik cezaları, İş Kanunu, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu, Sosyal Güvenlik Kanunu ve Sendikalar Kanunlarına dayanılarak kesilen idari para cezaları ve Rekabet Kurulunca uygulanan para cezalarının tutarları da 2014 yılında % 3,93 oranında yükselecek.
YMM’ler tarafından yapılan tam tasdik ve KDV iade tasdik işlemlerinde, alt firma karşıt incelemesine tabi tutulması gereken hadlerde, 2014 yılında % 3,93 oranında artacak.
Öte yandan vergi beyannamelerinin serbest muhasebeci mali müşavirlere imzalatma yükümlülüğüne ilişkin üst sınır da yeniden değerleme oranına göre artmaktadır.
Siyasi Partiler Kanununun 66 ve Ek 6 ncı maddesi uyarınca, bir siyasi partiye aynı yıl içinde yapılabilecek ayni veya nakdi bağışın toplam tutarı da her yıl yeniden değerleme oranında artırılmaktadır.
Görüleceği üzere kanunen bir çok rakama artış gelmektedir. Aslında bu durumun zam olarak nitelendirilmemesi için bir neden yoktur. Çünkü nerdeyse bütün ticaret ve serbest meslek erbaplarının maliyetlerini artıran bir kanuni oran zorunlu olarak artışa sebebiyet vermektedir. Bu nedenle 2014 yılında meydana gelecek fiyat artışlarının minimum seviyede % 3,93 oranında artacağını söylemek doğru olacaktır.