‘PORTRELER’ başlıklı yazı dizimizde bu hafta Erzurum’da son yıllarda sıçrama yapan kış turizm sektörünün kangren hale gelen sorunlarını ele aldık. Renaissance Polat Erzurum Hotel Genel Müdürü Emin Berk’in şehrin turizmine yönelik eleştirilerine ve çözüm önerilerine yer verdiğimiz bu hafta ki söyleşimizi soluğunuzu tutarak okuyacağınızı düşünüyoruz.

ERZURUM’UN EN GÖZDE OTELİYİZ
Öncelikle otelinizin kapasitesi hakkında bilgi verir misiniz?
235 oda yaklaşık 750 yatak kapasitesine sahip 5 yıldızlı Renaissance oteller zincirinin dünyada ki tek kayak oteliyiz. Yaklaşık 13 yıl önce açılışı yapılan bu tesis tamamen Renaissance ismiyle faaliyetine devam ediyor. Polat Holding sermayesinde olup Polat Turizm AŞ’ nin bünyesinde bir tesis. Erzurum’da da aynı şeklinde Polat Holding ismiyle kurulmuş. 12 ay açık bir tesis kış konseptine göre yazın yoğunluk fazla olmuyor. Bu birazda Erzurum’un yapısıyla alakalı bir durum. Yatak kapasitesi ve verdiği hizmet itibariyle Erzurum’un en gözde otelinden biri. İlk 5 yıldızlı oteli. Doğal olarak ta Erzurum menşeli olup Erzurum’a yatırım yapılan tek tesis. Yani yönetim kurulu başkanımız ve kurucusu İbrahim Polat aynı zamanda Erzurum Aşkaleli kendi doğduğu topraklara Erzurum halkına ve Türk turizmine katkı sağlayarak yatırımını yapmış. Bizde en iyi şekilde turizme hizmet vermeye devam ediyoruz. 

TANITIM EKSİKLİĞİ Nİ GİDERMEK LAZIM
Kapasitenizin üzerine çıkabiliyor musunuz?
Yaklaşık dört aydır Erzurum’dayım. Erzurum’u incelediğimizde tanıtım eksikliğini gözlemledim. Çok geri kalmış. Palandöken dağı Avrupa’nın düzeyinde olan çok elverişli bir kayak merkezi. Bu dağ çok fazla tanıtılamamış. Yurt dışı destinasyonlarında tanıtılmaması en büyük eksiklik diyebiliriz. Turizm Bakanlığının da bu konuda faaliyetlerini yeterli olarak yerine getirmediği aşikardır. Beraberinde de Turizm Bakanlığının Erzurum’a bağlı kuruluşlarının bu anlamda faaliyetlerini çok fazla sağlıklı yürütülmemesinden kaynaklanıyor. Erzurum’a baktığınızda 2000 metre yüksekliğinde bir şehir. Etrafında Palandöken ve Allahu Ekber dağları var. Yerleşimi çok rahat ve doğal olarak havayolu demiryolu karayolu ulaşımı çok rahat. Erzurum’un gerek Türkiye’de gerek yurtdışında rakiplerine bakar isek inanın böyle düz ovaya kurulmuş bir şehir yok. Diğer şehirlerde dağların arasına kurulmuş oteller var. Bunlara oteller diyemeyiz, butik otel tarzında yapılmış. Bu yönden Erzurum ön plana çıkan bir şehir. 

TURİZMDE İNANÇ VE SİYASET OLMAZ
Bahsettiğiniz olumsuzlukların önüne geçmek için neler yapılabilir?
Şehir halkı turizm potansiyellerinin farkında değil. Halkta çok rahatlık var belli başlı kuralara mütemadiyen uyarak hayatlarını sürdürüyorlar. Ama turizm bunu kaldırmaz. Turizme inanç ve siyaset girdiği zaman orda hizmet alamazsınız. Turizmin en zarar göreceği şeyler siyaset ve inançtır. Gelen turist bunlardan uzak durmak ister. Siyaseti de bulunduğu yerde bırakır inancını da kendi içinde yaşar. Aksi taktirde istediğiniz verimi alamazsınız. Dikkat edersiniz ki Antakya gibi bir şehir şu an inanç turizmin merkezi olmuş halde. Çünkü baktığımızda her türlü dinden kişiler orda hayatlarını ve yaşamlarını devam ettiriyorlar. Bu inanç turizminin bir olgusu. Doğal olarak misafir burada kayıp kayıp otelde vaktini geçirdikten sonra akşam Erzurum’a inip te faaliyetlerini sürdürebileceği ihtiyaçlarını karşılayacağı bir şey bulamazsa şehir bunda yara alır. Gelen turist sadece konaklamaya gelmiyor. Mevcut halkın kültürünü de anlamak istiyor. Bunun içinde iç içe olması gerekiyor. Bu madalyonun bir yüzü. Gelen misafire art niyet düşünmeden hizmet vermek teşvik edici bir daha gelmesini sağlayacak hizmet vermek lazım. Dolandıracak kandıracak olanaklardan kaçınmak lazım. 

FUAR ORGANİZASYONLARI İHMAL EDİLMEMELİ
Turizmin gelişmesinde halkın çabaları yeterli midir?
Elbette tek başına şehir insanının çabasının yeterli olduğunu söylemek mümkün değil. Turizm kendi başına bu anlamda bir yükümdür. Uluslar arası turizme baktığınızda iki nokta önemlidir. Bir turizm ekonomisi ikincisi turizm ekonomisinin o ülkeye kattığı değerler. Üniversite öğrencilere ders verdiğimiz dönemlerde anlatıyorduk. Turizm mikro ekonomi değildir, makro ekonomidir. Makro ekonomi tek bir alan değil birçok alanda hizmeti gerektirir. Onun için gelen misafirin geliş şeklini alt yapısını hizmetini kültürel varlıkların tanıtımını yatak sayısını buraya geldiği süre içerisinde yapmış olduğu masrafların karşılığını alıyor hissini veriyor iseniz olay bitmiştir. Ondan sonra reklam tanıtım aracılığı ile şehrin pazarlanması gerekiyor. Bunun içinde dünyada birçok firma ve devletler tarafından uluslar arası fuarlar organize ediliyor. Bu fuarlarda Erzurum için gerek bakanlık gerek valilik gerekse diğer yöneticilerin çalışmaları çok önemlidir. Türkiye de Antalya’yı İstanbul’u herkes biliyor ama Erzurum’u da bilmesi gerekiyor.  Bir yerde yapılan fuar başka yerde yapılan fuardan sadece milliyeti farklıdır. 

BÜYÜK BALIK AVLAMAK İÇİN OKYANUSA GİTMEK GEREK
Bu fuarların turizmin gelişmesine etkisi nedir?
Bu işlerle 20 yıldır uğraşıyorum. Elinizdeki yeterli materyaller varsa gölde avlanmaya kalkarsanız bir anlamı kalmaz sizi hep küçük balıklar bulur. Büyük balık büyük denizden çıkar. Hangi turizmci arkadaşa sorarsanız sorun dünyada en az 6 en fazla 10 tane uluslar arası firma vardır Bunlardan birincisi İngiltere London, Hollanda Utrecht, İstanbul Emitt, İTB Berlin fuarını sayabiliriz. Emitt Türkiye dünya turizminde fuarcılık alanında bir literatüre sahiptir. Bu dönemki Emitt fuarına katılamamıştım. Aldığım haberlere göre oda etkisini kaybetti. Demek ki yeni Emitt’lere ihtiyaç var. İstanbul bu anlamda kültür merkezi. İngiltere’de ki London fuarı geçen yıla kadar Dubai menşeli bir firma tarafından yapılıyordu. Demek ki işi ehline vermek profesyonel mantıkla ele almak gerekiyor. 

KONAKLAMA SORUNUNU İÇİN YENİ YATIRIMLAR GEREKLİ
Fuarlar sonrasında artan talepler nasıl karşılanacak?
Erzurum’da da mevcut tesislere baktığınızda yenilikler göremiyoruz.  Şu an en büyük rakibimiz Kayseri Erciyes Dağı. Uludağ, başta anlattığım dağların arkasına sıkışmış otellerden mütevellit. Sadece magazinsel formatta işlenebilir. Tabi değerli kaliteli oteller var ama biz artık kayak turizmini uluslararası platformda kar sporları merkezi yapmak istiyoruz. Biliyorsunuz Erzurum bu anlamda Universiade Kış Oyunlarına ev sahipliği yaptı. Neden Uludağ’da yapılmadı. Çünkü öyle bir platform yok. Onun için Uludağ ön plana alınmıyor. Son olarak Snowboard şampiyonası yaptık. Kaymanın dışında kış sporlarına ağırlık verdik. Bizde konsepti o anlamda şekillendiriyoruz. Baktığımızda ne çıkıyor karşımıza Erciyes. Dolayısıyla Palandöken’in daha elverişli olduğunu görebiliyoruz. Şu an Erciyes’de 21 otel inşaatı var. Her birinin 100 odası olduğunu düşünseniz mevcutları ile birlikte 3 bin oda eder. Bu kadar yatak kapasitesi ile Erzurum mevcut elinde olmayan kapasitesi ile nasıl yarışacak. 

YENİ OTELLER KAPASİTENİN ARTMASINA KATKI YAPAR
Kapasitesini karşılayamayan mevcut oteller varken yeni konaklama tesisleri atıl kalmaz mı?
Buraya yatırım lazım. Tur operatörü mantığı ile baktığınız zaman bir pazara girerken iki şeye bakılır. Talep var mı destinasyon yeterli mi. 100 odalı bir yere uçak indirmekle 1500 odalı yere uçak indirmek arasında büyük farklar vardır. Tur operatörü yatak kapasitesinin çokluğuna bakar. Altyapı eğer yatak kapasitesi yeterli ise tur operatörü onu seçer. Elinizde ki 4-5 otelle bu işe girerseniz bütün otellerinde tur operatörü almadığını düşünürseniz Tur operatörü haftada iki üç uçak indirmedikçe kar edemezsiniz. Nedenleri çok iyi araştırmak lazım. Tur operatörü ‘İyi fiyat ver odanın sayısını artır daha çok uçak indireyim diyor’ Ama şimdi iyi fiyat verip yatak sayısını artırdığınızda kalite düşmüş oluyor. Yani bir heyecanı kalmıyor. 

DUBAİ ÖRNEĞİNİ ERZURUM’DA DÜŞÜNEBİLİRİZ
Dubai’de 50 derece sıcakta kapalı kayak tesisleri yapılarak yaz aylarında kayak zevki yaşatılıyor. Erzurum’da 12 ayı değerlendirmek adına böyle bir yatırım düşünülemez mi?
Tabi bunlar mümkün. Fakat rekabetin nasıl yapılacağının çok iyi bilinmesi lazım. Rekabet sağlıklı ve etik olması gerekiyor. Konsorsiyum oluşturduğunuz zaman strateji gerekir. Erzurum’da bu böyle değil. Pasta küçük olduğu için o pastadan mümkün olduğu kadar çok almaya çalışıyorlar. Öz sermayemizle böylesi bir tesisler yaparız. Bunu ancak kendi tesisimizin bir halkası olarak yaparız. Dubai deki örnek bir alışveriş merkezine yapılmış. Kayma hissiyatlarını yerine getiriyorlar. Şu an için burada böyle bir şey yaptığınız zaman atıl kalmaktan öte gitmez. Tıpkı atlama kuleleri, curling salonları gibi. Ben isterim ki misafirleri oraya götürüp gezdirelim. Götüremiyoruz ki. Buz pateni derseniz patentlik bir hali kalmamış. Curling salonu derseniz çevre problemi var. Bunlar devleti ilgilendiren noktalar. O tesisler bizde olsaydı daha farklı değerlendirirdik. Futbol takımlarını ağırlardık. Mesela şu an İstanbul’da harıl harıl alışveriş merkezleri buz hokeyi pistleri yaptırmaya çalışıyorlar. Biz holding olarak bahsettiğiniz yatırımları yaparız ama Erzurum bunu kaldırmaz. 

KARALAMA KAMPANYALARI ERZURUM’A ZARAR VERİYOR
Yeni yatırımlar ve tesisler için diğer otellerle konsorsiyum yapıyor musunuz?
Hayır yapmıyoruz bu mümkün olmaz. Çünkü konsorsiyum yapmak için aynı hedefe bakmak ve bana göre ticari ahlaka uymak gerekiyor. Şu an ben bunu görmüyorum. Karalama kötüleme kampanyaları ile karşılaşıyoruz. Alıştığım şeyler değil ama bilmediğim şeyler anlamına gelmiyor. Belden aşağı etik olmayan karalamalar yapılıyor. Bu Erzurum’a zarar veriyor. Kimse zarar görmez.  Akabinde bize gelecekti de hani biz sizden ucuz verdikte gibi şeyler sorgulanmamalı. Dışarıya yansımamalı. Buraya gidip gelen acenteyi de firmayı da rahatsız ediyor. Otelciler birliği gibi birlik olabilir. Ama mantalitenin değişmesi gerekiyor.

KONAKLI’DA KAYAK OTELİ DÜŞÜNEBİLİRİZ
Turizmde artan ihtiyaca binaen Polat Holding bünyesinde şehir oteli gibi yatırım düşünülüyor mu?
Erzurum’da şehir oteline ihtiyaç olduğu kanısında değilim. Kayak otelini ancak Konaklı bölgesi faaliyete geçerse düşünebiliriz. Erzurum ve oteller bölgesi çok yakın olduğu için gerek duymuyoruz. Dağın çok tepesinde olan bir tesis değiliz ki ulaşımda sıkıntı yaşansın. Palandöken Belediye kavşağını geçtiğinizde ulaşım mümkün.  Erzurum’da şehir oteli olmalı mı elbette olmalı. 

ÜNİVERSİTE GENÇLİĞİ ŞEHİRE KÜSTÜRÜLMÜŞ
Esnafın sürekli olarak turistin şehre indirilmediği için sizlere tepkileri söz konusu. Bunun için neler söyleyeceksiniz?
Üniversite gençliği şehre küsmüş durumda. Eskişehir’e baktığınızda üniversite şehri olmanın en büyük örneğini sergiliyor. Erzurum bunu örnek olmalı. Halk kendi içine kapanmış turizmi benimsemiyor. Ayrıca mevcut halk bu turizmin nasıl kullanılacağı nerelerden yararlanılacağını bilmiyor. Oltu taşı ispir fasulyesi diyorsunuz bunu siz biliyorsunuz. Kimse bilmiyor. Rüstempaşa Kervansarayı’nda yabancı dil bilen bir rehber bile yokken turizmden faydalanamazsınız. Turizmden kazanmak istiyorsanız tatil yaparken bile çalışacaksınız. Görevimin getirdiği sorumluluk gereği kendi düğünüme bile iki saat geç gittiğimi hatırlıyorum. Akşam 6’dan sonra Erzurum uyuyor. Bir AVM var iyi ki orası var herkes AVM’de. Kültürü yaşatmak adına bir şeyler yapılmalı. Belki de Turizm İl Müdürlüğü bir şey yapamıyor. Ben Erzurum’da bir tane Tourism Information office  görmedim. Herkes üç kuruş olsun benim olsun hesabı yapıyor. Bu böyle olmaz. Yarın Oltu taşı da İspir fasulyeside elimizde patlar. 

TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ ETKİN OLAMIYOR
Turizm İl Müdürlüğü tarafından yapılan tanıtım çalışmalarının katkısını gördünüz mü?
Turizm İl Müdürlüğünün bu yıl hiçbir şekilde katkısını göremedik. Turisti getirip misafirhanelerde ağırlarsanız herkes yer içer ondan sonrada çıkar gider. Öncelikle Turizm Müdürü ortaya çıkmalı bence.
2013 yılı turizm bakanlığında tanıtım fragmanı geçen sene ünlü bir mankenin katılımıyla Efes harabeleri Pamukkale gibi kültürel etkinlikleri gibi olan yerlerde yapılmış. Bu sene yalnızca Erzurum fragmanlarda yer aldı. Eminim ki bilmiyorlar. Ben olsam alırım o cd yi yüklerim sizin mecburiyet caddesi dediğiniz Cumhuriyet caddesinde dev ekrana koyar herkesin görmesini sağlarım. O da olmadı Palandöken’in girişine kocaman bir ekran koyar tanıtımı yaparım. O kadar basit ki bu olaylar yeter ki istensin. 

YAPILAN YATIRIMLAR TAKİP EDİLMELİ
Sizce bu konuda neden pasif kalınıyor?
Devlet bu yatırımları yapmış olabilir ama şu unutulmamalıdır. Bizi nasıl takip edenler varsa devletinde takip sistemini kurması gerekiyor. Devlet içerisinde örgütsel yapının değişikliğinden dolayı üç tane uçağı iptal ettirmek zorunda kaldım. Neden? Konaklı bölgesini açamadığımız için. Buraya gelenler profesyonel kayakçılar. Tabiri caiz ise Palandöken’de turistler fast food için gelir, Konaklı’da asıl tadını çıkarırlar. Bunlar büyük eksiklikler ve hatalardır. 

SUNİ KARLAMA İÇİN HAZIRLIK YAPIYORUZ
Eksiklerin giderilmesi için Renaissance Polat Erzurum Hotel olarak neler yaptınız?
Sürekli olarak yenileyerek eksiklerimizi tamamlamaya çalışıyoruz. Önümüzdeki sene bir otel açacak bütçe ile suni karlama başlatacağız. Bunu yaptığımız zaman asıl üstümüzdeki cevheri özelliklerimizi kullanarak bir şeyler yapabiliriz. 100 kişilik Ortadoğu grubu ile anlaşma sağladık. Neden çünkü kaliteyi görüyorlar. Geçen yıl gazetecileri ağırladık çok güzel bir organizasyondu ama ne yazdılar hiçbirimiz bilmiyoruz. Bunları Turizm İl Müdürlüğü’nün takip etmesi gerekir. Geçen yıl Erzurum-Ankara tanıtım günleri toplantısına katıldım. Orda dikkatimi çeken bir şey oldu. ‘Maliyetlerimizi düşürmek için organizasyonu kendimiz üstlendik’ dendi. Böyle bir şey olamaz. Siz işin ehli iseniz yaparsınız. Profesyonel ellerden yapılması gereken işlerdir bu işler. Her şeye profesyonel bakmak lazım. Bir şeyi kazanmak istiyorsanız elinizdekini kaybetmeyi göze almalınız. İranlı bir tur operatörünün güzel sözünü söylemek istiyorum  ‘Ne ekersen toprağa o çıkar göğe’ dedi. Toprağa ne ekerseniz onunla çıkarsınız yukarıya. Erzurum ekmeye geç kalmış ekmeden hasat toplanmış Universiade Oyunları gibi. 

KAR GÖRMEMİŞ İNSANLARI KARLA BULUŞTURACAĞIZ
Turizmde yeni Pazar arayışlarınız oldu mu?
Bu sene Polonya pazarı girdi Palandöken’e. Ama bu Pazar Erzurum için çok yeni bir Pazar. Geçmişe döndüğümüzde Hollanda 5 yıl gelmiş buraya şimdi niye gelmiyorlar. İşte sebeplerini sıraladık size. Bir işi anlayacak reçete yazacak kişilere ihtiyaç var. Doğru öngörüler yaptığım için sektörde bana ordinaryüs derler. Geçen yıl Hollanda fuarına gittim. Güney Afrika Cumhuriyeti ile görüşme yaptım. Ama sizin görüşme yapmanız yetmiyor Jakarta’ya uçağın inmesi ile alakalı bir durum. Uzak destinasyonlar ama okyanusta olmanız gerekiyor. Herkesin bir özentisi var Uzakdoğu pazarına açılmak için. Öyle ülkeler var ki mesela Vietnam orda atom bombasının turizmi yapılıyor. Bombanın etkisini canlı olarak görmek için oralara akın ediyorlar. Halkını sokan yılanlarla yılan içkisi panzehirini parfümünü yaparak turizmden gelir elde ediyorlar. Ellerinde pahalı materyaller yokken. 

YENİ FARKLILIKLAR KEŞFEDİLMELİ
Yaz aylarında şehrin turizminin gelişmesi için neler yapılabilir?
Erzurum kültürel bir başkentlik yapabilir. Erzurum’un yazını görmedim ama adrenalin sporları peri bacaları tanıtılabilir. Şelale ön plana çıkarılabilir. Biz şelalelerei hep deniz yakınında biliriz. 2000 metre yükseklikte bir yerde şelalemiz var. At kültürü yaşatılmıyor. Cirit atmayı gösterin cirit gösterileri izlettirin turistler oraya gitsin. Binicilik merkezi olan bir yerde binicilik spor kulübü yok. Bunlar birer kültürdür. İngiltere’ye giden turistler oraya atlı süvarileri görmeye giderler. Fark yaratmak gerekiyor. Antalya’da emniyetin at biniş merkezi var. Burada da kızaklı at olsun neden yapılamasın. 

SPOR KULÜBÜ KURMAK İÇİN HALK DESTEĞİ ŞART
Renaissance Polat Erzurum Hotel bünyesinde spor kulübü kurmak gibi bir girişiminiz oldu mu?
Otelimiz bünyesinde spor kulübü yok ama yapılabilir. Neye göre spor kulübü kurulacak düşünmek gerek. Başka kulüp olmayınca bizim açmamızın bir anlamı yok. Bunu düşünmedik ama olabilir elbette. Halkın bunu kabul etmesi ile alakalıdır. Kulüplerin yaşayabilmesi için halkın destek vermesi lazım. Yarın spor kulübünü kuralım ama kimle yarışacak bunu göz ardı etmemek gerekir. 

BU ŞEHİRE SAHİP ÇIKILMALI
Dört aydır bulunduğunuz Erzurum için öngörüleriniz nelerdir? 
Erzurum’a sahip çıksınlar. Ben buraya kısa vadede gelmedim. Uzun vadede görev yapmak için geldim. Hayatta her şey olabilir dışarıdan gelen bir kişi olarak şunu söylüyorum Erzurum sahip çıkılması gereken bir şehir. Üniversite potansiyeli değerlendirilmeli. Atatürk Üniversitesi 60 yıla yakın geçmişi var dünyanın sayılı bilim adamları yetiştiren bir üniversite ama Erzurum’a hiçbir yararı yok. O içe kapanışlığın giderilmesi için uğraşıyorum. İlişkilerimiz bu boyutta. Üniversite gençliği unutulmaması gerekir. Ve üniversite bir insanın eğitim hayatında olgunlaştığı yerdir. Erzurumlunun bunu unutmaması lazım. Halkında onlara kucak açması gerekir. Üniversite gençliği mezun olduğu yeri unutmaz çünkü en son olgunlaştığı yerdir. Ben Eskişehir mezunuyum ama Eskişehir halen gözümde tütüyor. Erzurum’u çok ucuza bitirmesinler. Buna izin verilmesin. Üzerimize düşen görev olursa seve seve yaparız. Arayıp ta bulunamayacak bir şehir burası. Kars Ağrı tarafına açılabilir. Stratejik konumu çok önemli. Kurtuluş savaşının kalıntıları halen yaşıyor.