MÜSİAD’ın 4 yıl boyunca Erzurum’da başkanlığını yapan Güvenli’nin göreve geldiği zamandan bu yana Erzurum ekonomisinin canlanması için ekibiyle yaptığı çalışmalar hiç şüphesiz herkes tarafından da övgüyle karşılanıyor. Yapımı halen devam eden Lojistik Merkez ismini Erzurum ilk onunla öğrendi. Tebriz- Erzurum yakınlaşmasında hiç şüphesiz en çok onun emeği var. Yıllardır konuşulan fakat kuvveden fiile gelinemeyen 2. Organize Sanayi Bölgesi’nin somut hale getirilmesinde Güvenli’nin çabaları herkesin malumudur.
ÖNCELİĞİMİZ ERZURUM
MÜSİAD’ın başına geldiğiniz ilk çalışmalarınız ne oldu?
Aslında 4 yılı özetlemek kolay değil. İlk göreve geldiğimiz zaman yönetim kurulu toplantımıza genel başkanımızda katılmıştı. Bu toplantıda güzel bir başlangıç yapmıştık. 15 kişilik yönetim kurulu üyeleri ile tanıştırmıştık. Göreve geldiğimizde ‘Erzurum bizim önceliğimiz olacak’ dedik. Genel başkanımız madem samimisiniz güzel bir başlangıç var bende söz veriyorum en büyük destekçiniz ben olacağım dedi. Daha sonra MÜSİAD’da her hafta toplantılarımız başladı. Toplantılarımızda istişarelerle hedef belirlemeye çalıştık.
ERZURUM’U DEFALARCA İSTİŞARE ETTİK
Hedef olarak neyi belirlediniz?
Bu şehrin öncelikli sorunu ne? Nasıl bir hedef seçmemiz lazım? Diye düşündük. Bu hedef sıradan bir hedef olmayacaktı. Somut hedefler ifadesi vardı. Erzurum’u defalarca istişare ettik. Çeşitli çevrelerle bu istişareyi yaptık. Tarım ve hayvancılık çok önemli ama aslında yok da değil. Daha iyi bir aşamaya gelmesi lazım. Şu anda 540 bin büyükbaş hayvan var. Bu sayı bir milyonu geçmeli ama 3 milyonda olamaz. Erzurum tarım bölgesi. Sayı 1 milyonu geçse ne olur ekonomi canlanacak mı? Yapılabilecek her ne varsa yapılmalı. İkinci sırada eğitim var. Eğitim her zaman önemli. Ama zaten Ankara’nın doğusunda en iyi eğitim merkeziyiz. Eğitimde tarımda bizim öncelikli hedefimizdi. Sağlık sektörünü unutmamak gerek. Sağlık Bakanımızın ortaya çıkardığı sağlık kampusu tamamlanırsa çok önemli bir ölçüde sağlıkta atılım yapacağımız söylenebilir. Kaldı ki Atatürk Üniversitesi’nin de bu yönde yeni yapılanmalarını da görmezden gelemeyiz. Erzurum sadece 200 kilometre yakınında 11 ilin değil bunlarla beraber 300 kilometre yakınlıktaki 4 tane ülkenin de sağlık merkezi haline gelmelidir. Bunu da yok sayamayız. Mevcudu görmezden gelemeyiz.
YILIN 365 GÜNÜ KAYAK YAPILABİLİR
Turizm’in gelişmesi için neler yapılabilir?
Turizme gelince Erzurum’da buna da çok kafa yorduk. Bu şehirde kapalı kayak merkezi projesi ile 365 gün 24 saat kayak yapılabilir. Dubai’de 50 derece çöl sıcağında yapılan emsalleri var. Çeşitli aktivitelerin olduğu böyle bir merkezde çölün ortasında kayak yapılabiliyor. 400 metre uzunlukta yapılan bu tesisin benzerini Palandökene yapmak mümkün. Konuyu ilgili çevrelerle görüştük. Fakat otellerin bu işin içine girmesi gerekiyor. Biz desteğimizi esirgemeyiz. Erzurum demek banko kayak demektir. Temmuz’da gelsin kayak yapsınlar, neden olmasın. Universiade Kış Spor Oyunları’nın Erzurum’a getirdiği maliyetin yüzde 10 u kadar bile maliyeti yok. Biz buna hep kafa yorduk. Turizm noktasında da bir şeyler yapılmalı. Yaz için doğa sporlarının Palandökende yapılması mümkün olabilir. Aktiviteleri çok çeşitlendirmek gerekir. Palandöken kayak ile özdeşleşti. Bunu çok iyi değerlendirmek lazım.
LOJİSTİK MERKEZ DEĞİŞİM İÇİN MİLAT OLACAK
MÜSİAD olarak sürekli Lojistik Merkez çalışmasına odaklandınız. Katkısı ne olacak Erzurum’a?
Öncelikli hedefimiz komşu ülkelerle ilişkilerin genişletilmesi olmalı dedik. Hepsinin altında lojistik merkez ihtiyacı çıktı. Bunun için muazzam çalışmalar yaptık. Başbakanımıza çıkıncaya kadar bu konuda somut bir gelişmede olmadı. Kesinlikle isimleri zikretmek istemiyoruz. MÜSİAD süresince çok yoğun çalışmalara girdik. Hiçbir şey olmasa bile lojistik merkez 650 insanımızı istihdam edecek. Oraya vagonda girecek kamyonda. Lojistik bitirildikten sonra üç beş yıl sonra farkını göreceksiniz.
SINIRDAKİ LÜZUMSUZ YIĞILMANIN ÖNÜNE GEÇTİK
İran ile olan dış ticarette yaşanan sorunları nasıl aştınız?
Öncelikli hedef komşu ülkelerle ilişkilerin geliştirilmesi için altyapıydı. 2011 yılında yapmış olduğumuz Gümrük Zirvesi çok büyük bir organizasyondu. Lojistik merkezde de genel başkanlarımızın çok büyük desteğini aldık. Verdikleri sözlerin hep arkasında durdular. Gümrük kapıları ve sorunlarını çözmeye çalıştık. İran sınırımızdaki Gürbulak sınır kapısında sorun vardı. Perşembe Cuma onlar tatil Cumartesi Pazar biz tatiliz. Düşünün ki haftanın dört günü tatil. Aramızda bir buçuk saat farkı var. Bizim mesai 8.30 da başlıyor. Bizim saate göre onların mesaisi 6.30 da başlamış oluyor. Haliyle yine bizim saate göre onlar 10.30 da öğlen tatiline giriyorlardı. Bir düşünün Çarşamba günü akşam bir araç geçerken faturası 20 ton tartıyor bu tonajla geçemezsin dendiğinde kaç gece beklemesi gerekiyor. Abartmıyorum 5 gece beklemesi gerekiyordu. Çok ciddi sıkıntılar yaşanıyordu. Bu sorunların hepsini çözdük. Ayrıca gece gündüzde hafta sonu da mesai saatleri dışında nöbetçi heyet bekliyor. Sorunlar anında çözülüyor şimdi.
GAZİANTEP ÖRNEK ALINMALI
Neden sınır ticareti?
2012 yılında Erzurum’un ihracat rakamı 44 milyon dolar. Gaziantep 5 milyar 800 milyon dolar. Bu hale nasıl geldiğini araştırdık. Gaziantep Halep ile bu işe başladı. Sonra Kuzey Irak faktörünü inkâr edemeyiz. 144 ülkeye mal satıyor Gaziantep. Halep’e Şam’a ne sattı hiçbir şey. Başlangıç Halep ve Şam’dı elbette. İran kapısındaki gelişmelerden önce 2011 yılını 25 milyon dolarla kapatmıştık. Şu an İran’a ciddi bir ambargo söz konusu. Sorun çözülürse çok güzel şeyler olacak. Bakınız Erzurum’dan Hopa üzerinden Tiflis 675 kilometre oysa Aktaş Sınır kapısı açıldığı zaman Erzurum Tiflis 440 kilometre mesafeye düşüyor. Bu kapı açıldığı zaman Tiflis Erzurum’a Sivas’tan daha yakın olacak. Her iki taraftan yol yapım çalışmaları var. Aktaş sınır kapısının bu yıl açılmasını bekliyoruz. Gürcistan ile Türkiye arasındaki yakınlaşma bizi memnun ediyor. Bugün Azerbaycan’a pasaportsuz girilemezken Gürcistan’a Türkiye’nin bir vilayeti gibi gidebiliyorsunuz. Gürcistan Cumhurbaşkanı Saakaşvili’nin büyük gayretleri var. Özellikle Türk işadamlarına ayrı bir önem veriyorlar. Üretim arz talep meselesidir potansiyel yoksa üretemezsiniz. Fuar organizasyonları iş toplantıları görüşmeler yapılmalı. Birçok insan yurtdışına iş yapabileceği potansiyelinin olduğunun farkında değil. Mesela bugün Erzurumlu bir işadamımızdan örnek vereyim. İki tane sunta fabrikaları var biri Ankara’da biri Gebze’de. Kapılar açıldığında üçüncüsünü de Erzurum’a yapacak.
EKONOMİK SORUNLARIN YANINDA SOSYAL SORUNLARADA EL ATTIK
İstanbul Ticaret Odasına Teknik Lise talebiniz oldu. Şu an proje ne aşamada?
Erzurum’da Teknik Üniversite kurulması karar alındı. Üniversitelerin temeli teknik lisedir. Bu itibarla girişimde bulanarak Erzurum’a teknik lise yapılması için harekete geçtik. 24 derslikli teknik lise yapmaları için İstanbul Ticaret Odası ile bağlantı kurduk. Sağ olsunlar kırmadılar bizi. Bir süre yer sorunu yaşadık. Fakat daha sonra bunu da aşarak teknik lisenin inşaatının başlanmasına öncülük ettik.
Mahallebaşına Ziraat Bankası şubesinin açılması için çalışma başlattık. Valimizin bu konuda desteği oldu. Mahallebaşı Ziraat Bankasından Teknik Liseye kadar birçok sorunu gündemimize aldık. Sorunların çözümü bizim için ayrı bir mutluluk oldu.
İRAN’DA AMBARGO SORUNU ÇÖZÜLÜRSE SEFERLER YENİDEN BAŞLAYABİLİR
Sizin girişimleriniz ile Tebriz’e başlatılan uçak seferlerinin kaldırılmasını nasıl yorumluyorsunuz?
Uçak seferlerinin devam edememesi bir talihsizlik oldu. Sayın Recep Akdağ ve Valimizin büyük gayretleri oldu. Yolcu sayımız 39’a kadar yükselmişti. Fiyatlarda yanılma olmuştu beklenilenin üzerinde fiyat tarifesi uygulanmıştı. Buna rağmen fena değildi. Orda ki havalimanındaki tadilat bitmeden İran’da büyük bir ekonomik kriz patlak verdi. Öyle bir kriz ki derin bir krizdi. Türkiye’de en büyük devalüasyonda döviz TL karşınsında en fazla yüzde 60 değer kazanmıştı. İran’da bu artış yüzde 300’ü geçti. Tebriz İstanbul seferi uçaklar ful dolu iken kriz sonrası yarıya düştü. Haliyle İstanbul seferini dolduramazken Erzurum’u iptal etmek zorundayız dediler. İran ve Gürcistan büyük bir potansiyel İran Dünyanın en büyük 18. Ekonomisi konumunda. Komşu ülkelerdeki ekonomik sorunlar bizim ihracatınızı etkiliyor. Hangi tarihe bakarsanız bakın komşu ülkelerde sorunlar çözüldüğünde ihracatta iyileşmeler görülmüştür.
ETSO ÜZERİNE DÜŞEN GÖREVİ YAPMADI
MÜSİAD Şube Başkanlığı görevinizden sonra Ticaret Sanayi Odası Başkanlığına adaylığınızı açıkladınız. Aday olmanızda en büyük gerekçeniz nedir?
Bu bir seçim değil. Artık bu şehrin ekonomisi canlanmalı diye düşünüyoruz. Amacımız bir makama mevkiye gelmek değil. İş dünyası olarak boşlukları kapatmaya çalıştık. Kendi imkanlarımızla bir şeyler yapmaya çalıştık. Maalesef Ticaret ve Sanayi Odamız bu çalışmalarda üzerine düşen görevi yapmadı. Geçmişe baktığınızda bir şey yapmadığı konusunda herkes mutabıktır bunu göreceksiniz. Bu memleketin kalkınması lazım. Bir yerlerden başlanması lazımdı. Bakın Gaziantep gibi 5 milyar 800 milyon dolar ihracat yapmış olan bir ülke Halep ve Şam’a uçak seferleri için ne kadar mücadele verdi biliyoruz. Hiç kolay olmadı. Biz bu çalışmaları Ticaret Sanayi Odamız ile yapmamız gerekirdi. Ama onlar bu işe sahiplenmediler. Burada Erzurum’un bu bölgenin kalkınması için nereden başlanması lazımdı çok kafa yorduğumuzu söyledim. Şunu da söyleyeyim biz Erzurum Ticaret Odasına tamamıyla yeni bir sayfa açmak için talip olduk. Artık bu dört başlığın dışına çıkılıp yeni ufuklar keşfedilmesi gerekiyor. Aksi halde kısır döngünü aşamayız. Ticaret odası iş dünyasının lokomotifi olmalıdır diye düşünüyoruz. Bu şehrin ticaretinin gelişmesi için potansiyel oluşturulması gerekiyor. MÜSİAD’da yapmış olduğumuz çalışmalarda da bunu net bir şekilde görürsünüz.
LOJİSTİK MERKEZ ATIL KALMAYACAK
Göreve geldiğiniz taktirde siz neler yapmayı planlıyorsunuz?
Bizim unuttuğumuz dış ticareti yeniden öğrenmemiz gerekiyor. Biz buna talibiz. Hele lojistik merkez tamamlansın inşallah görüşmelerimiz sürüyor. Yaptığımız çalışmalarda yalnız kalmamalıydık.
Geçmişte burada yapılan Serbest bölge neden iş yapmadı. Serbest bölge bir malı yurtdışından alıp yurtdışına satarsanız işe yarar. Bize Türkiye Lojistik Sektör Kurulu Başkanı Şerafettin Aras, siz Erzurum’a lojistik merkezi yaptırın içini ben tek başıma dolduracağım diye söz verdi. Kurulduğu yerlerde 20 kat ihracat artışı sağlanan yerler var. Bizim yapmış olduğumuz çalışmalarda hep bu istikamette yoğunlaştık. Bunlarla sınırlı kalmadık. Bir şey daha söylemek istiyorum. Girişimlerimiz çok oldu. Cumhurbaşkanımıza kadar çıktık. Dosyamızı teslim ettik. Hiçbir basın organında yayınlanmadı. Yayınlanmasını da istemedik. Çünkü umduğumuzu bulamamıştık.
ERMENİSTAN SINIR KAPISINA DİASPORA ENGELİ!
Ermenistan Sınır kapısının açılması konusunu nasıl değerlendiriyorsunuz?
Sürekli olarak Ermenistan Sınır Kapısının açılmasına tepkiler oluyor. Sınır kapısı açılmasa da biliniyor ki Gürcistan’da ki aracı firmalar ile ihracat yine yapılıyor. Ermenistan sınır kapısının açılmasında en büyük problemi diaspora çıkarıyor. Ermenistan’ında kaybı daha fazla. Bunu biliyorlar kendi siyasetlerine malzeme olarak kullanıyorlar. Bir takım ekonomik çevrelerin çıkarlarına engel oluyor. Sınır kapısının açılmasında tek engel diasporadır.
5084 SAYILI YASA KAYITDIŞINI ÖNLEDİ
Uzunca bir süredir Erzurum’da uygulanan 5084 sayılı teşvik uygulaması kaldırıldı. Bunun yeniden getirilmesi için nasıl çalışmalarınız oldu?
5084 yasasıyla ilgili kapanmış dosyayı yeniden dile getirdik. Tek tek bakanlarımızla başbakanımızla ayrı ayrı görüştük. Onlar şuna anlam veremiyorlar. Mevcut teşvik yasası 5084’den daha fazlasını yatırımcıya veriyor. Ama ne var ki yatırım yok. Olmayınca da faydalanılması mümkün olmuyor. 5084 mevcut istihdama destek sağlamıştı. Bu destekle 22 bin 800 kişi istihdam edildi. Bir anlamda kayıtsız istihdam kayıtlı hale geldi. Önceden sigortası olmayan çoğu kişi bu yasa ile kolaylıkla işçisinin sigortasını yapabilme imkânına sahip oldu. Türkiye de 34 MÜSİAD şubesi içerisinde genel merkezimizden en çok desteği biz aldık. Erzurum için istedik istediğimiz her şey verildi bize. Genel başkanımız 5084 sayılı teşvik yasası ile ilgili çok destekler verdi. İnanın Genel Başkanımızın kendi şirketlerinin hiçbirinde bu yasadan yararlanılmıyor.
ERZURUM’UN GELİŞMESİ İÇİN STRATEJİK KONUMU BİLE YETERLİ
Teşviklere rağmen yatırımların gelmemesi normal mi?
Bizim kendi yağımızla kavrulmamız lazım. Bu bölgede hayat standartlarımız yükselmedikçe maalesef gelen yatırımcı bulamazsınız. Bu şehrin gelişmesi için stratejik konumu bile yeterlidir. 1829’a kadar Osmanlı İmparatorluğunun üçüncü büyük gümrüğüymüş Erzurum. Ondan sonra savaş süreçleri başlıyor. Ta 1940’lara kadar savaş süreçleri yaşandı. Ondan sonra Sovyet blokları Türkiye’ye kapalıydı. 1979’a kadar İran’ın Erzurum ekonomisine çok büyük katkısı vardı. Daha sonra devrim olunca Türkiye İran arasındaki ilişkiler sınırlandı ve bahsettiğimiz dört ülkenin dördü de kayboldu. Yani 44 milyon TL ihracat ile bu şehrin ekonomisi canlanmaz.
BELEDİYELERİN ASLİ GÖREVİ ŞEHRİN UFKUNU AÇMAKTIR
Sizce yerel yönetimler Erzurum’un kalkınması için neler yapmalı
Bir belediyenin asli görevi o şehrin ufkunu açmak geliştirmek olmalıdır. Burada kapalı kayak merkezinden bahsediyorsak bu işin muhatabı belediyelerdir. Rutin hizmetlerinin dışına çıkıp Erzurum’un ekonomik anlamda gelişmesine nasıl katkı sağlarız diye düşünmeleri gerekiyor.
